بررسی لاشه های مبتلا به سل

بررسی لاشه های مبتلا به سل

بررسی لاشه های مبتلا به سل در کشتارگاه ،

سل  Tuberculosis:
عامل بیماری در انسان و گاو و طیور به قرار زیر است:

در انسان : Mycobacterium Tuberculosis
در گـــاو : Mycobacterium Bovis
در طیـور : Mycobacterium Avium

انسان می تواند هم سل گاوی و هم سل طیور را علاوه بر سل انسانی بگیرد . گاو نیز می تواند به سل انسانی مبتلا شود . از طیور فقط طوطی سل انسانی می گیرد و بقیه طیور به این سل مبتلا نمی شوند ولی طیور همگی هم به سل گاوی و هم به سل طیور مبتلا می شوند .
سل یک بیماری مزمن و عفونی است که در بسیاری از حیوانات ، انسان و پرندگان به صورت حاد نیز بروز می کند .
راههای انتقال میکروب علاوه بر راه تنفسی ، از طریق تنفس ، پوست ، دستگاه تناسلی ، انتقال عمومی از مادر به جنین و همچنین از راههای گوارشی است مثلاً از شیر و فرآوردهای آن و گوشت می تواند انتقال پیدا کند ولی احتمال انتقال از شیر و فرآورده هایش کمتر است ، چون این فرآورده ها اغلب پاستوریزه می شوند و میکروب سل در دمای پاستوریزاسیون از بین می رود . در مرحلة حاد بیماری ، میکروب در عضلات وجود دارد و انتقال آن از راه خوردن گوشت آلوده سیار آسان است .

معمول ترین راههای انتقال ، تنفسی و گوارشی است.

میکروب بعد از اینکه وارد دهان شد ، در لوزه ها مستقر می شود و به غدد لنفاوی روده و ریه می رود . اگر دوز میکروب برای ایجاد عفونت به اندازه کافی باشد و میزبان شرایط پذیرش بیماری را داشته باشد دانه های ریز خاکستری رنگ به اندازه ته سنجاق ، روی نسوج مربوطه تشکیل می شود که به آنها دانه های سل ارزنی یا دانه های لنـک‌ ( ‌Leneck ) می گویند که این سل ارزنی را Miliary Tuberculosis گویند که سل حاد اولیه است.
دانه های سرسنجاقی در کلیه یا کبد 4/1  بیرون نسج و  4/3 داخل نسج هستند و اگر به وسیله یک چاقوی نوک تیز دانه های سر سنجاقی بیرون بیاوریم گودی دانه ها باقی می ماند . برای دانه های سل ارزنی دو حالت ممکن است پیش آید:
یا آنقدر زیاد می شوند که ایجاد باکتریمی ( همراه جریان خون شده ) می کنند و بیماری عمومی می شود و سل حاد عمومی ایجاد می شود یا با مقاومت میزبان روبرو شده و جلوی گسترش آنها گرفته می شود و اطراف این دانه ها نکروزه و چروکیده می شود . این دانه های تبدیل به مناطق نکروزه می شوند و در این حالت با انهدام میکروبی روبرو هستیم ولی تعداد میکروب هیچ وقت به صفر نمی رسد . پس از مدتی در داخل ضایعه و غدد لنفاوی مربوطه به خاطر مقاومت بدن ، حالت پنیری شدن ( Caseous ) یا کلســیمـی شدن (Calcification ) یـا پنیـری ـ کلسـیمی شدن (Casco Calcification ) ایجاد می شود که در صورت برش غدد لنفاوی مربوطه صدای خش خش ایجاد شده و حالت پنیری یا کلسیمی شدن را در غدد لنفاوی شاهد هستیم که به این حالت سل مزمن و محدود گفته می شود.
در صورت تضعیف سیستم ایمنی ، این ضایعات مجدداً می توانند در بدن گسترش پیدا کرده و باکتریمی ایجاد کنند که در این حالت سل حاد ثانویه می تواند ایجاد شود گاهی میکروب در بدن وجود دارد ولی منتشر نمی شود و از بیرون ، مایکوباکتریوم جدیدی وارد شده و سل حاد ثانویه ایجاد می کند که به این حالت Suprainfection گویند.
در کشتارگاه اگر دانه های لنک یا سل ارزنی را ببینیم بیانگر سل حاد است . ضایعات سلی معمولاً در ریه ها ، کبد ، کلیه و طحال بیشتر دیده می شود و اگر یک ضایعه کهنه یا مزمن گسترش پیدا کند و مجدداً باکتریمی ایجاد کند ، چون از طریق خون انتشار پیدا می کند اولین عضو هایی که درگیر می شوند ریه ها و کلیه ها هستند.

بررسی لاشه های مبتلا به سل

قضاوت:
در لاشه گاو غدد لنفاوی برش داده می شوند و اگر در یکی از غدد به ضایعات سلی برخورد کردیم ، تمامی مقاطع غدد باید برش داده شوند . اگر جراحات کهنه و مزمن تنها در یک عضو دیده شود ، بیماری سل به صورت مزمن است و فقط اُرگان مربوطه ضبط می شود . مثلاً با دیدن جراحات در کبد و غدد لنفاوی کبدی ، فقط کبد را حذف می کنیم اگر یک غده لنفاوی سطحی درگیر شده باشد منطقه زه کشی مربوط به آن غده حذف خواهد شد چون در این زمان باکتریمی در خون نیست و در عضلات هم معمولاً موجود نمی باشد . مثلاً اگر در غدد لنفاوی و رتروفارینجیال ضایعه دیدیم ، سر را حذف می کنیم.
اگر دانه های سل ارزنی یا دانه لنک دیدیم چه در حالت حاد اولیه و چه در حالت حاد ثانویه به هر حال بیماری در مرحله حاد تلقی شده و نمایانگر آن است که در اثر بیماری ، میکروب در خون وجود دارد ، بنابراین حذف کلی لاشه صورت می گیرد ، حتی اگر یک دانه سل ارزنی یا لنک در کل لاشه دیدیم ، همه لاشه حذف می شود.
اگر ضایعات سلی را در چند غده لنفاوی در مناطق مختلف بدن ببینیم ، مثلاً روی غده لنفاوی سر یا غده لنفاوی پا یا دست ضایعات سلی را دیدیم با اینکه سل مزمن محسوب می شود ولی چون چند منطقه را درگیر کرده بنابراین لاشه حذف کلی می شود.

سل به صورت های دیگری نیز ممکن است تظاهر کند که در زیر اشاره مختصری به آنها میکنیم :

1- سل اگزوداتیو  Exudative:
یک نوع سل حاد به نام اگزوداتیو Exudative یا ترشحی است که بیشتر در غدد لنفاوی Mediastinal دیده می شود . اگر این غدد را شکاف دهیم یک سطح یکنواخت کاملاً مرطوب ، متورم و پنیری شکل مشاهده می کنیم‌ . این سل فقط ریه را درگیر می کند و نوعی سل حاد محسوب می شود.

در این حالت حذف کلی لاشه صورت میگیرد.

2- سل مرواریدی  Pearl Tuberculosis:
نوعی سل مزمن موضعی است . دانه های کِرِم رنگ به شکل مروارید داخل قفسه سینه و ریه ها دیده می شود که حالت بد منظره ای دارند . داخل این ضایعات ، آهکی شده است . این دانه ها در قفسه سینه چسبندگی ایجاد می کنند . احتمال وجود این دانه ها در مناطق دیگر بدن از جمله حفره شکمی وجود دارد . با وجود این ، اگر ضایعات در جای دیگر غیر از قفسه سینه دیده نشوند سل موضعی تلقی شده و تنها ناحیه قفسه سینه و امعاء و احشاء داخل قفسه سینه خارج می شود . مثلاً اگر غده لنفاوی دست را برش دادیم و دانه های مرواریدی دیدیم دست را هم حذف می کنیم.

3- سل مخملی:
از انواع سل حاد است . اگر روی ضایعات دست بکشیم مثل پارچه مخمل حالت پرز داشته و ضایعات آن تقریباً قرمز رنگ است . این ضایعات وقتی به مرحله مزمن برسند درشت تر شده و حالت آهکی Calcification پیدا می کنند که همان سل مرواریدی را تشکیل می دهند . در صورت مشاهده ضایعات مخملی ، سل حاد می باشد.

در این حالت نیز کل لاشه حذف میشود.

4- سل استخوانی :
سل مزمن عفونی است و در گاوهای مسن که اغلب هم شیری هستند یافت می شود . در این بیماری جراحات در مغز استخوان و بیشتر در مناطق ستون فقرات ایجاد می شود.
ضایعات سلی بیشتر در مناطقی که در اثر پوکی استخوان متخلل شده‌اند دیده می شوند که این ضایعات بیشتر به صورت پنیری شکل هستند و برای اطمینان از وجود بیماری غدد لنفاوی نزدیک محل زائده را در ستون فقرات بازرسی می کنیم که در صورت مثبت بودن ،‌ کل لاشه حذف می شود.