بیماری آنفلوآنزا حاد و به شدت واگیر دار در انسان و حیوانات مختلف است . این بیماری تنفسی توسط ویروسی از خانواده اورتومیکسو ویریده(Orthomyxoviridae) ایجاد می شود.
بیماری آنفلوآنزا یکی از مهم ترین بیماریهای صنعت طیور می باشد و باعث همه گیری (Epidemicity) متعدد در کشورهای مختلف شده ، کشور ما نیز از این امر مستثنی نبوده است.
ویروس های این خانواده در دستگاه تنفس ، گوارش و اعصاب جایگزین شده ، در کنار سایر علایم بالینی ، باعث کاهش تولید می شوند.
بیماری آنفلوآنزای طیور اثرات اقتصادی زیانباری بر صنعت طیور و همچنین سلامت و بهداشت عمومی جامعه دارد.
طبقه بندی ویروس های آنفلوآنزا
ویروس های آنفلونزا بر اساس پروتئین های موجود در ساختمان ، در دو گروه زیر طبقه بندی می شوند:
۱- ویروس های آنفلوآنزای گروه Bو A
۲- ویروس های آنفلوآنزای گروه C
ویروس های گروه B و C به طور عمده از انسان جدا می شوند و ویروس آنفلوآنزای A باعث بروز بیماری در طیف وسیعی از میزبانها ( مانند انسان ها ، حیوانات و پرندگان) میشود.
از جهت بیماریزایی، ویروس بیماری آنفلوآنزا شامل دو گروه اصلی زیر می باشد:
.گروه اول شامل ویروس های آنفلوآنزای با قدرت بیماریزایی نه چندان زیاد(non-Highly Pathogenic Avian InflunzanHPAI)که تلفات مربوط به این گروه زیر ۷۵ درصد می باشد.
این گروه خود شامل ۳ دسته : الف – غیر بیماریزا : Non-Pathogenic AI ب – NPAI دارای قدرت بیماریزایی کم Pathogenic AILPAI Low و ج – دارای قدرت بیماریزایی متوسط Mild Pathogenic AIMPAI می باشد.
. گروه دوم ویروس های آنفلوآنزا با قدرت بالا( HPAI) می باشند که دارای تلفات بالای ۷۵ درصد هستند. بیماری حاصل از این گروه ، از واگیرترین ، مهمترین وکشنده ترین بیماریهای صنعت طیور به حساب می آید.
ناقلین بیماری آنفلونزای طیور و انتقال آن به انسان:
منبع و مخزن اصلی بیماری، پرندگان مهاجر آبزی از قبیل اردک ، غاز، بلدرچین و… می باشد.
انتقال ویروس از پرندگان آبزی وحشی به پرندگان اهلی به ویژه خانواده ماکیان ( مرغ ها، بوقلمون ها، مرغ شاخدار، بلدرچین و…) صورت می گیرد.این بیماری از طریق ترشحات تنفسی و مدفوع دفع شده از پرندگان آبزی و همچنین پرندگان اهلی آلوده ، به انسان منتقل می شود.
شواهد کمی دال بر انتقال ویروس ( به ویژه سویهH5N1) موارد نادری که مربوط به کارکنان بیمارستان بود و مراقبت از بیماران فوق را به عهده داشتند، مشاهده شد( لازم به ذکر است که هنوز چگونگی ابتلای این افراد به درستی مشخص نشده است.). توجه به این نکته ضروری است که محصولات پرندگان آلوده از قبیل گوشت و تخم مرغ نیز نباید مصرف شود.
یکی از مسائلی که در سالهای اخیر راجع به ناقلین بیماری آنفلوآنزا مطرح شده است، مساله انتقال و انتشار بیماری توسط خانواده گربه سانان می باشد.
تحقیقات اخیر، گربه ها را به لیست حیواناتی که قادرند باعث انتشار بیماری شوند اضافه کرده است.البته این گفته خود نیازمند ارزیابی و تحقیق می باشد.
بنا بر گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) در گذشته ، گربه ها به عنوان حیوانات حساس به آنفلونزای طیور مطرح نبودند و از میان پستانداران ، خوک ها ، خوک آبی ، وال ها ، میمون ها و راسوها تنها پستانداران شناخته شده حساس به بیماری بودند که در کنار انسان به این بیماری مبتلا می شدند. اما گزارش های جدید از آلودگی H5N1 موجود در پستانداران حاکی از آن است که مواردی از بیماری در یک گربه وحشی و یک ببر در باغ وحش بانکوک مشاهده شده است.
در این جا۳ مسأله متفاوت مطرح است. نخست اینکه درحین شیوع ویروس H5N1 گربه های اهلی در معرض ابتلا به بیماری و یا حتی مرگ ناشی از این آلودگی قرار دارند که این ابتلا یا به علت تغذیه از گوشت پرندگان آلوده می باشد و یا اینکه مربوط به تماس مستقیم با پرندگان آلوده و یا گربه های بیمار است. دومین مسأله ، انتشار ویروس توسط توسط این حیوانات بیمار از واحدی به واحد پرورشی دیگر و همچنین از پرنده به انسان است.
مسأله سوم این است که اگر ویروس موجود در بدن گربه های بیمار ، فرصتی کسب کند و با بدن پستانداران نیز سازش یابد در آن صورت خطر پاندمیک (Pandemic) شدن آنفلوآنزا جان میلیون ها انسان را تهدید می کند زیرا در حالت معمول این طور به نظر می رسد که ویروس جدا شده از پرندگان بیمار، قادر نیست از انسانی به انسان دیگر انتقال یابد و تنها در صورت تماس با پرندگان آلوده ، فرد بیماری می شود، اما درصورت ایجاد این سازش بخش هایی از دو ویروس با یک ویروس جدید قادر خواهد بود انسان را بیمار سازد و بیماری از انسانی به انسان دیگر منتقل شود.
جهت انجام تحقیقاتی راجع به این مسایل آزمایشی به شرح زیر صورت گرفت. محققین یک نمونه ویروسی H5N1 را از فردی که در اثر ابتلا به بیماری آنفلوآنزا طیور در ویتنام فوت کرده بود جدا کردند و سپس توسط سوآب ، این ویروس را در نای ۳ گربه خانگی تلقیح نمودند. تنها پس از گذشت یک روز، گربه های فوق تب کردند و پس از ۳ روز ویروس را از بدن خود دفع نمودند ( البته لازم به ذکراست که مقدار ویروس دفع شده کم بود).
یکی از این گربه ها پس از ۶ روز از بین رفت. دو گربه دیگر در تماس مستقیم با گروهی از گربه های جدید واقع شدند و این گروه هم پس از گذشت ۲ روز بیمار شدند.
علاوه بر این محققین ۳ گربه دیگررا از گوشت آلوده مرغ تغذیه کردند ، این ۳ گربه هم با علایمی مشابه گروه اول مبتلا شدند.
پس از کالبدگشایی گربه های فوق، صدمات آلوئولی شدید منتشر و گسترده ای همانند ضایعات موجود در بدن انسان های بیمار ، دراین حیوانات مشاهده گردید. این نتایج حاکی از آن است که گربه های اهلی درخطر بیماری و مرگ ناشی از ویروس H5N1 می باشند و به شکل افقی ( از گربه ای به گربه دیگر) آلودگی را انتقال می دهند و امکان دارد نقش همه گیری مهمی را در رابطه با ویروس آنفلوآنزای طیور فوق حاد H5N1 در پرندگان و انسان ایفا کنند.
راه های انتقال بیماری آنفلوآنزا طیور:
مخزن اصلی و اولیه بیماری آنفلوآنزا برای سایر گونه ها ، که میزبان طبیعی ویروس آنفلوآنزا نیز هستند، پرندگان مهاجر آبزی ( به ویژه اردک وحشی ) می باشند، که این پرندگان فاقد هر گونه علایم بالینی بوده ، ویروس در روده های پرنده تجمع یافته ، از راه مدفوغ دفع می شود. این ویروس به مدت طولانی به ویژه در درجه حرارت های پایین در مدفوع زنده می ماند. تماس مستقیم با پرندگان اهلی حساس موجود در واحدهای پرورش ، از طریق دفع ترشحات تنفسی ، ملتحمه و مدفوع آلوده به ویروس پرندگان وحشی ، باعث انتقال بیماری خواهد شد. از راه های دیگر انتقال آلودگی ، آب آشامیدنی و غذای طیور است.
همچنین تماس غیرمستقیم از طریق وسایل و تجهیزات آلوده به قطرات و ترشحات تنفسی که این قطرات حاوی حجم زیادی از ویروس می باشند، از راه های دیگر انتقال محسوب می شود. باید به انتقال بیماری از واحدهای پرورش آلوده به واحدهای سالم نیز توجه بسیار داشت.
اصلی ترین راه این انتقال ، جابه جایی فضولات آلوده می باشد.
کفش ها ، لباس ها و سایر وسایل آلوده مربوط به افراد و کارکنان واحد های پرورشی ، وسایل نقلیه و سایر تجهیزات ، جعبه ها و سطوح تخم مرغ ها و مصرف نامناسب لاشه آلوده ، از دیگر راه های ورود بیماری به گله سالم است. بازارهای پرندگان زنده ( به عنوان مخزن آلودگی و انتقال آن به انسان ها و سایر پرندگان) و حضور پرندگان زینتی در قفس نیز در این امر دخیلند. انتقال ویروس از هوا به واحدهای پرورش، در مقایسه با انتقال مکانیکی ، نقش مهمی در انتشار بیماری ندارد، مگر اینکه این واحدها در نزدیکی یکدیگر بنا شده باشند.
در ادامه با بیماری آنفولانزا بیشتر آشنا خواهیم شد و همچنین راه های تشخیص و مقابله با آن را .
برای مشاهده مقاله ” تاثیر آب در پرورش ” لطفا کلیک نمایید .
